Clara Haskil

pianista suisa de orijin rumano
Este artikolo uza la grafia de Aki Yerushalayim para la lingua judeo-espanyola. Mersi muncho por mantener el artikolo uzando este estil.

Clara Haskil (Bukureshti, 7 de Djenero de 1895 - Bruselas, 7 de Disiembre de 1960) era una pianista suisa de orijin rumano.[1]

Clara Haskil en 1925.

Biografiya trocar

Haskil nasio en una famiya sefardi tradisionala en Bukureshti, Rumania. El su padre, Isaac Haskil (1858-1899) era orijinalo de Besarabia, rejion ke apartenia al Imperio Ruso; [2] murio de neumonia kuando Clara era de edad de 4 anyos. [3] La su madre, Berthe Moscona (1866-1917) era una de los 6 ijos de David Moscona i Rebecca Aladjem. La famiya Moscona arivo desde la Turkiya i Bulgaria, ande arivaron desde Espanya. Era la dosena de tres ijos: Lili, Clara i Jana.[3]

Kariera trocar

Haskil ambezo tanyer el piano en kaza kon la su madre i un haver del su tio Avram kedo impresionado kon el modo kon el kualo Clara podia tanyer el piano kuando ainda era una kreatura, ke la yevo kon Georges Stefanesco, profesor enel Konservatorio de Bukureshti, i en 1901 Clara era aresivida komo eleva de 6 anyos.[3] Un anyo mas tadre, ambezo piano i violin en Viena kon Richard Robert (del kualo endemas eran elevos Rudolf Serkin i George Szell) i kon Ferruccio Busoni. Bivio en Paris desde la edad de 10 anyos, kuando prinsipio ambezar kon Joseph Morpain (elevo de Gabriel Fauré). Diskues, ambezo enel Konservatorio de Paris, kon el buto de ambezar kon Alfred Cortot, anke la majorita de las sus lisiones eran kon Lazare Lévy i Mme Letarse-Giraud. Eskapo el konservatorio de 15 anyos de edad, kon un Premier Prix en piano i en violin. Diskues de aresivor el su diploma, prinsipio turar por varias sivdades de Evropa, ama la sus hazinuras no la desharon kontinuar; en 1913 tenia menester de uzar una platra durante katro anyos[3] kon el buto de parar la eskoliosis ke tenia. Varias hazinuras izieron ke no resuhitara en la su kariera en las anyadas 1920 i 1930, biviendo en provedad.

En 1936 konose al pianisto Dinu Lipatti, kon el kualo prinsipia una grande amistad.[4] ma en 1941 los doktores topan un karkino enel su ojo, el kualo es kitado kon resuhita en la sivdad de Marseya por un mediko djudio.[3] Komo era djudia, tenia menester de un payis ande la vida no era perikoloza para eya, i dechidio arivar en Suisa, komo munchos otros artistos i sientistos djudios izieron por modre de la su situasion neutrala en la Sigunda Gerra Mondiala.

 
Tomba de Clara Haskil i las sus ermanas enel Betayahim Montparnasse de Paris.

Reushita internasionala trocar

Diskues de la Sigunda Gerra Mondiala prinsipio la reushita de la su kariera, kon konsertos en los Payises Bashos en 1949. Esta anyada, aresivio la suditansa de Suisa.[5] En 1950 da un konserto endjuntamente kon el tanyedor de violin Arthur Grumiaux, kon el kualo enrejistro diskos kon emportansia en la istorya de la musika klasika de oy endiya, espesialmente las sonatas para violin i piano de Beethoven kon los musikos Georges Enescu, Eugène Ysaÿe, Pau Casals, Joseph Szigeti, Géza Anda i kon Isaac Stern. [4]En 1951, es apresentada en Paris kon muncha reushita i aresive el onor nasional fransez de Kavayera de La Lejion d'Onor.[3]

Enel empesijo de la su kariera, la majorita del su repertuar era bazado en los romantikos (Beethoven, Schubert,Scarlatti i Schumann) i era la primera pianista en tanyer las tres sonatas de Chopin. Ama mas adelantre en la su kariera, en las anyadas de 1950, ansunava los konsertos de piano i para orkestra de Mozart, los kualos la izieron mas konosida enel mundo musikal.[6] De entre los kompositores de musika klasika de oy endiya, tokava Bela Bartok i Paul Hindemith.

Asuno basho la direksion de munchos mudures, komo Stokowski, Karajan, Beecham, Hamilton Harty, Solti, Barbirolli, Boult, Jochum, Sawallisch, Kempe, Szell, Celibidache, Klemperer, Hans Rosbaud, Monteux, Cluytens, Paray, Markevitch, Giulini, Ansermet, Münch, Kubelik i Fricsay.[3]

Admiradores trocar

Un kerido amigo de Haskil, Charlie Chaplin, deskrivio el su talento diziendo: "En la mi vida solo konosi tres personas talentuozas: el profesor Einstein, Winston Churchill i Clara Haskil". [7] En una entrevista de 2013, el Papas Fransisko disho ke Haskil era una de los sus musikos favoritos, espesialmente kuando asunava Mozart.[8]

Morte trocar

Haskil murio en 1960, endjuriada diskues de kayer en una estasion de treno de Bruselas, kuando iva kamin de un konserto kon Arthur Grumiaux el dia vinien.[3]

Konkorso Clara Haskil trocar

El Konkorso Internasional de Piano Clara Haskil es echo kada dos anyadas en Vevey (Suisa). Era kriado en 1963 kon el buto de dar onor i azer honrar i perpetuar el hatir de Clara Haskil. El komite del konkorso krio endemas la Akademia de Piano Clara Haskil, kon el buto de ofrir el repertuar de Clara Haskil i del konkorso a pianistos mansevos.[9]

Diskografiya trocar

  • Beethoven, Son. vl. y p. n. 1-10 - Grumiaux/Haskil, 1956/1957 Philips
  • Mozart, Conc. p. n. 13, 20/Son. p. - Haskil/Fricsay/Baumgartner, Deutsche Grammophon
  • Mozart, Conc. p. n. 19, 27/Son. p. n. 2 - Haskil/Fricsay/BP/Bayer. SO, Deutsche Grammophon
  • Mozart, Conc. p. n. 20, 24 - Haskil/Markevitch/Conc.Lamour., 1954/1960 Philips
  • Mozart, Conc. vl. n. 1-5/Son. K 454, 526 - Grumiaux/Davis/LSO/Haskil, 1956 Philips
  • Mozart, Son. vl. y p. K. 301, 304, 376 - Grumiaux/Haskil, 1958 Philips
  • Schumann: Piano Concerto in A Minor, Kinderszenen & Others - Clara Haskil/The Hague Philharmonic Orchestra/Willem van Otterloo, 1956 Philips
  • Haskil, Clara Haskil Edition - Decca/Philips/DG/Westminster, 1934/1960 Decca
  • Grandes pianistas del Siglo XX. Vols. 43 y 44. Phillips

Referensias trocar

  1. Clara Haskil
  2. Jerome Spycket "Clara Haskil"
  3. a b c d e f g h Clara Haskil. Jewish Women's Archive
  4. a b Clara Haskil. Hágase la Música
  5. Clara Haskil (Piano)
  6. Romanian Classical Pianists: Valentin Radu, Dinu Lipatti, Constantin Sandu, Violeta Dinescu, Radu Lupu, Clara Haskil, Andrei Ivanovitch. General Books, LLC 2010. ISBN 978-11-5539-354-4
  7. Entrevista en Radio Suisa. 19 de Avril de 1961
  8. A Big Heart Open to God: An interview with Pope Francis
  9. CLARA HASKIL ACADEMY

Atamientos eksternos trocar

  Klika akí para ver las imajes de Commons ensima de Clara Haskil.