'''Esperanto''', [[lengua auksliar internasional]] i [[idioma planifikada]], gramatikalmente [[idioma aglutinante]], kreada 1887 del mediko [[Polonia|polonés]] L. L. Zamenhof. Esperanto tyene aproksimadamenteaproksimativamente 88.000 palavras. Es la mas avlada lashónlingua artifisial.
=== Vyerbos ===
La kondjugasíonkondjugasion del vyerbo ''esti'' (“ser”):
1. '''Indikativo''' (''-i'')
No kambiase troka el vyerbo kon el pronombre, numero etc. El indikativo pasado vale por todas formas del pasado sin el pasado anticipatoantisipato.
=== Substantivos ===
La deklinasíondeklinasion es mas kompleksa: el Esperanto tyene una deklinasion alterada en el kuarto kazo (akuzativo, kazo del objekto).
1. '''singularo''' de “la jaro” (el ányo)
=== Ajektivos ===
Los ajectivosajektivos se implicanimplikan asemejante al la deklinasion de los substantivos. Kon todos las raisos se krean ajectivosajektivos adjustando el sufikso –a.
1. ''hebrea'' ("ebreo") en '''singularo'''
El ajectivoajektivo no respekta el djenero ei está antes el substantivo.
Egzempios:
=== Adverbios i partikulos ===
Adverbios se forman adjustando simplemente al las raisos de los adjectivosadjektivos i substantivos la ''–e'', p. e.:
''nova'' (muevo) –> ''nove'' (muevamente) o
- 65% del latino i otras lénguas romanzas
- 25% de [[alemán]] i [[ingléz]] (lénguas germanikasdjermanikas)
- 5% de otras idiomas indo-europeas
- 5% de otras idiomas non-indo-europeas
Es posivle formar konstrukzioneskonstruksiones de palavras kómo ''jarcento'' (alemán ''Jahr'' = anyo, latino ''centum'' = zien) por ''syeklo''.
Una otra kritika al Esperanto es ke el vocabulariovokabulario parese unilateral. Una lashonlingua auksiliara internazional no puede konsistar el 65% de una sola famiya linguistika.
Egzistan dos otras posibilidadsposibilidades de eskrivir, uzando p. e. en kambio de ĉ ''cx'' o ''ch'', de ĝ ''gx'' o ''gh'' etc.
== Uzo ==
Esperanto viene uzado a muchos konferensyas internasionalas por simplifikar la komunikasion entre personasavlantes konde lashonsidiomas diversos. Egzistan estasiones de [[radio]], transmetendotrazmetendo en Esperanto (''Pola Radio, Ĉina Internacia Radio, Radio Verte''). Mesajes del Vatikano vengan tambyen meldados en Esperanto. Esperanto tyene su propria [[literatura]], [[muzika]] i [[filmo]]s. Pues egziste un grande nombro de traduksyones.
La prinsipala idea de Zamenhof era, krear una lengua internasional ke no influa la propria lengua, kómo lo faza a muestros tiempos el ingléz ei en pasado el [[franséz]], e krear una lengualingua neutrala sin influensas [[politika]]s o [[relijion|relijiosasrelijiozas]].
== Avlantes ==
No egzistan egzaktosEgzaktos numeros de los avlantes no estan dispozivles. Algunos kalkulos amostran 8.000 personas ke avlan Esperanto kómo madrelengua i siete miyiones ke avlan al menos un livelo basicobasiko de Esperanto.
Si tambyen los kalkulos sean yerrados, se save ke Esperanto es la mas distribuida lashonlingua artificalartifisial i auksiliar. Otras lashonslinguas auksiliares ([[Ido]], [[Interlingue]]...) pueden ser mas simples, ma no tyenen apoyo de institusiones.
== LinkesEnlases eksternos ==
* [https://lernu.net Lernu.net (pajina de web para ambezar Esperanto)]
* [https://www.duolingo.com Duolingo (onde tambien se pode ambezar la lingua)]
|