Diferensya entre trocamientos de "Lingua djudeo-espanyola"
Contenido eliminado Contenido añadido
Sin resumen de edición |
Sin resumen de edición |
||
Liña 24:
'''Ladino''' o "Djidio" es una [[Romance languages|lingua 'Romance']], kualo leksiko es derivado prisipalmente del Viejo Kastiyano i del [[Hebrew language|Ivrit]]. La relasyon del Ladino kon el Espanyol Kastiyano o "Espanyol Halis" es parejida kon la del [[Yiddish|Idish]] ke favlavan los ashkenazim kon el [[German language|Aleman]]. Los favlantes son aktualmente kaji i solo [[Sephardic
El Ladino ay guadrado la prenunsiasion de los fonemas [[palatal consonant|palatales]] {{IPA|/ʃ/}} i{{IPA|/ʒ/}} del Viejo Kastiyano, kualos se trokaron en [[velar consonant|velares]] {{IPA|/x/}} en Kastiyano: la "jota" prenunsiada komo "HET" en Espanyol Kastiyano, ansina en el Nord de Afrika, en la hakitia "re-kastiyanizada" del siekolo XOX, enmientras ke guadrada komo "j" franzesa o "dj" engleza, o inda "sh", en muestra alingua. El Ladino tiene ansina un fonema {{IPA|/x/}} ke mos viene del Ivrit (HET i KAF final o medial).
En dingunas redjiones ansina se dezveloparon trokamientos mui proprios de muestra alingua i ke la defenrensian del Kastiyano Modenro, komo por enshemplo "muestro", "mozotros" i "eshfuenyo" por "nuestro", "nosotros" i "sueño" en Izmir i Estambol.
Su estruktura gramatikala es muncho i bien parejida a la [[Spanish language|Espanyol Kastiyano]], ama kon biervos a la orijin en [[Hebrew language|Ivrit]], [[Portuguese language|Portuges]], [[French language|Franzes]], [[Turkish language|Turko]], [[Greek language|Grego]], i
==Nombre de la Lingua==
Liña 44:
2) El primero se auzaba ya antes de la ekspulsion, enmientres ke el sigundo se dezvelopa en el eksilo sefaradi del Mediterraneo donpues de la ekspulsion (diferensiandosen el espanyol kastiyano i el djidio dezde empesijos del siekolo XVI)
3) El primero se guadra komo lingua de targum i liturjia / tefila ansina en el Eksilo Oksidental (Olanda, Londra i Fransya) ke en el Oriental i en el Maghreb / Nord de Afrika, enmientres ke el djidio espanyol vernakular se dezvelopa SOLO en el eksilo Mediterraneo.
4) El LADINO (Djudeo Espanyol KALKO) tiene un leksiko prinsipalmente espanyol (i kaji absolutamente romanse) ama una GRAMATIKA del Ivrit, es dizir, semitika, porke el targum respekta la logika del teksto original. Esta traduksion "palavra por palavra" trusho el menester de krear formas partikulares komo "dizien" para tresladar "omer" ("el ke dize"), i no idiomatikamente "disho" o "dize", o "era dizien" i no "dizia", komo se tresladaria en djudezmo (vernakular). Ansina topamos la reduplikasion del artikolo definido, komo en ivrit: sustantivo i adjektivo lo aresiven igualmente komo en ''ha-laylah ha-zeh'', ''la noche la esta'' i no ''esta noche''<ref>[http://www.cryptojews.com/clearing_up_ladino.htm "Clearing up Ladino, Judeo-Spanish, Sephardic Music"] Judith Cohen, HaLapid, winter 2001; [http://www.wzo.org.il/en/resources/view.asp?id=1596 Sephardic Song] Judith Cohen, Midstream July/August 2003</ref>). Este uzo del artikolo lo toparemos en la poesya i en el favlar afektivamente enfatiko en el djudeo espanyol vernakular, kon el objektivo de pareser viejo i literario.
El Djidio Vernakular es una lingua romanse, kon una gramatika kaji kompletamente komo la del Kastiyano en djeneral, ama kon una evolusyon propria en la fonetika i el leksiko
==Variantes==
Fina la ekspulsion de Espanya, la lingua de kaladia ke favlavan los djidios espanyoles era kaji i la mezma (si non la mezma) de la de los goym.
Ama donpues de la ekspulsion, la lingua de kadaldia (vernakular) fue enfluensiada por la lingua de "meldadura" (el ladino) i por las linguas lokales (komo Grego i Turko). Enmientres ke la lingua kastiyana -espanyola se dezvelopava paralelamente embasho la enfluensia i regulasion de la Akademia (kreada endjuntos la ekspulsion), las komunitades ke estavan leshos guadraron biervos i fonetika, ekspresiones i kantes, i dezveloparon sus proprio favlar kon reglas fonetikas partikulares i redjionalas, por enshemplo:
1) VCrV-VrCV: vedre, godro, guadrar, ande favlar espanyol konserva verde, gordo i guardar.
2) Nos-Mos: por ekstension del final de la primera persona plural (MELDA-MOS) se konstruye MOS MELDAMOS endjuntos kon NOS MELDAMOS, i ansi MOZOTROS. Siguro ke por atakanar los yerros al empesijo, se konstruye estonses MUESTROS i MOZOS.
3) SUE-ESHFUE (eshfuegra i eshfuenyo) o NUE-MUE (muevo, mueve (9), pero ESMUERA o NUERA, para no dizir MUERA ke kere dizir morir) en el favlar Turkano.
Ansina, se guadraron biervos de otros dialektos espanyoles ke se depedrieron en espanyol halis, komo LONSO (asturiano), KALER (katalan) o A/INDA (galego-portuges), ansi ke biervos de orijin arabo (ALHAD) o grego (MELDAR).
Kon la arrivada de los anusim ("marranos") ke fuyieron de Portugal al Nord de Afrika i Salonika en el siekolo XVII, la enfluensya del portuges munchiguo un poko. Yay kenes kreyen ke el favlar Monasterli (ande akorruto O-U i E-I, espesialmente kuando son las dalkavas letras de un biervo) esta enfluensiado por el favlar portuges.
Following the expulsion, the daily language was increasingly influenced both by the language of study and by the local non-Jewish vernaculars such as Greek and Turkish, and came to be known as ''Dzhudezmo'': in this respect the development is parallel to that of [[Yiddish]]. However, many speakers, especially among the community leaders, also had command of a more formal style nearer to the Spanish of the expulsion, referred to as ''Castellano''.
|