El papiamento es una lingua avlada en las isolas olandezas de Kurasao (ande es yamada "papiamentu"), Bonaire (ande es yamada "papiamen") i Aruba (ande es yamada "papiamento"), todas frente a la beira del nord de Venezuela.

Eskritura trocar

Esta lingua es eskrita uzando dos formas: la eskritura fonetika, uzada en Kurasao i Bonaire, i la eskritura bazada en la lingua kastilyana, uzada en la isola de Aruba. El biervo "papiamento" (parlamento, diskorso) es un biervo derivado de "papia", dezvelopado del kastilyano i portugez antikos: "papear", "avlar".

Status de la lingua trocar

El papiamento es la lingua ofisiala i de las Antiyas Olandezas (endagora los payises otonomos de Kurasao, Sint Maarten i las Isolas BES) desde los anyos 2003 i 2007 respektivamente. La lingua tiene ortografiya propia desde 1976 i egzisten varias teoriyas ensima del su orijin. El teksto mas aedado en papiamento es una letra de la anyada de 1775 de un djudio de la isola de Kurasao, lo kualo aze ver ke la lingua egziste desde aze 200 a 500 anyos. Alkunos akademikos piensan ke la baza linguistika es mas antika.[1]


Orijin trocar

Egzisten varios teoriyas ensima del su orijin. Kualo esta klarifikado i akseptado por todos los linguistos es ke el papiamento es una lingua la kuala se dezvelopó naturalmente por modre de la interaksiyon entre avlantes de varias linguas, los kualos empiesaron a uzarla komo lingua jenerala. El papiamento es una lingua kriyola ke tiene una baza leksika portugeza, [2] mesklada kon biervos neerlandezos, inglezos, kastilyano, la lingua arauaka i diversos lashones afrikanos. La lingua antonses esta bazada en un kriyol afrikano-portugez ke los eskavos yevaron de Afrika verso las isolas olandezas i kon el tiempo, por modre de la kolonia i la ubikasion jeografika de las isolas izo ke la lingua akseptasse muncha enfluensia de la espesialmente de la lingua kastilyana, shukur a ke las isolas son vizinas de Venezuela, payis de avla kastilyana i kon el kualo las izolas dezveloparon una relasion istorika, kulturala, komersiala i ainda politika asta oy endiya.

Enshemplos de frasas i biervos en papiamento trocar

  • Bonbinì! = Portugez: Bem vindo; Djudeo-espanyol: Buen venido.
  • Bon dia = Portuguez: Bom dia; Djudeo-espanyol: Buen diya.
  • Bon tardi = Portugez: Boa tarde; Djudeo-espanyol: Buena tarda.
  • Goede avond: = Neerlandez : "Goede avond"; Djudeo-espanyol: "Buena nochada"
  • Bon nochi = Portuguez: Boa noite; Djudeo-espanyol: Buena nochada.
  • Morru = Neerlandez : Morgen ; Inglez: Morning.
  • Kon bai? o Kon ta ku bida? = Portugez: Como vai?/Como está com a vida?; Djudeo-espanyol: Kómo va?
  • Mi ta bon, = Portugez, Eu (mim) (es)tou bom/bem
  • Trankìl = Portuguez: tranquilo; Djudeo-espanyol: trankilo.
  • Kalo = Portugez: calor/quente; Djudeo-espanyol: Kalor/kayente.
  • Danki = Djudeo-espanyol: Shukur/Mersi; Neerlandez: Dank U.
  • Sorri = Djudeo-espanyol: Eskuzar; Neerlandez: Sorry
  • Dushi,Lèker = Djudeo-espanyol: "Sabrozo"; Neerlandez: Lekker
  • Bisiña = Djudeo-espanyol: "Vizino"; Portugez: "Vizinho"
  • Spaña = Djudeo-espanyol: "Espanya"; Portugez: "Espanha"; Kastilyano: "España"
  • Gañadó = Djudeo-espanyol: "Enganyador"; Kastilyano: "Engañador"
  • Ayò = Djudeo-espanyol: "Adio"; Kastilyano: "Adiós"; Portugez: "Adeu"
  • Piskà = Djudeo-espanyol: "Pishkado"; Portugez: "Peixe"; Kastilyano: "Pescado"
  • Kuminda = Djudeo-espanyol: "Kumida"; Kastilyano: "Comida"; Portugez: "Comida"
  • Yuna = Djudeo-espanyol: "Taanit"; Portugez: "Jejum"; Kastilyano: "Ayuno"

Referensias trocar

  1. Origen di Papiamento. Papiamento.aw (en papiamento)
  2. Papiamentu origins (en inglés) .

Atamientos eksternos trocar

 
Vikipedya
Esta lingua tiene su apropiada Vikipedya. Puedes vijitarla i ajustar en Vikipedya en Papiamento